Usprawnienie procedury łączenia i podziału spółek

Od 27 października 2011 r. obowiązują nowe regulacje Kodeksu spółek handlowych. Przewidują one w szczególności ułatwienia w procedurze łączenia i podziału spółek. Mają także na celu lepsze zabezpieczenie wierzycieli podmiotów biorących udział w transformacji.

Konfiguracje transformacji spółek

Łączenie spółek może być dokonane na dwa sposoby. Po pierwsze, łączenie przez przejęcie. W tym wariancie następuje przeniesienie całego majątku spółki przejmowanej na inną spółkę przejmującą za udziały i akcje, które zostaną wydane przez spółkę przejmującą wspólnikom spółki przejmowanej. Po drugie, fuzja może być dokonana w drodze zawiązania nowej spółki, na którą przechodzi majątek łączących się spółek za udziały lub akcje nowo utworzonej spółki (art. 492 § 2 K.s.h.).

Kodeks spółek handlowych zezwala, aby spółki kapitałowe, tj. z o.o. i akcyjne, łączyły się między sobą oraz ze spółkami osobowymi. Przy tym te ostatnie nie mogą być spółką przejmującą albo nowo zawiązaną. Spółki osobowe mogą się łączyć między sobą tylko przez zawiązanie spółki kapitałowej. Poza tym od czerwca 2008 r. przepisy dopuszczają możliwość łączenia spółki z o.o., akcyjnej oraz komandytowo-akcyjnej ze spółką zagraniczną. Spółka komandytowo-akcyjna nie może jednak być spółką przejmującą albo spółką nowo zawiązaną.

Z kolei w kwestii podziału spółek przepisy zezwalają przeprowadzić taki zabieg jedynie spółkom kapitałowym. Spółka z o.o. czy akcyjna może zostać rozdzielona na dwie albo więcej spółek kapitałowych. Nie jest dopuszczalny podział spółki akcyjnej, jeżeli kapitał zakładowy nie został pokryty w całości. Sposoby podziału wymienia art. 529 K.s.h.

Procedura i formalności

Procedura połączenia i podziału jest sformalizowana. Wymaga przygotowania szeregu dokumentów, w tym m.in. planu połączenia (podziału), pisemnego sprawozdania uzasadniającego daną transformację czy zapewnienia wspólnikom wglądu w dokumenty dotyczące fuzji czy podziału.

Zmiany przepisów wprowadzone w październiku 2011 r. mają unowocześnić sposoby realizacji wymogów informacyjnych poprzez wykorzystanie Internetu oraz zakładają dalszą liberalizację obowiązków związanych z procedurami łączenia/podziału. Najważniejsze z nich zostały wskazane w ramce.

Do łączenia się (także transgranicznego) i podziału spółki, której plan połączenia (podziału) został ogłoszony przed dniem 27 października 2011 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

Wzmocniona ochrona wierzycieli

Dzięki październikowej nowelizacji K.s.h. wierzyciele łączącej się/dzielonej czy przejmującej spółki zyskali możliwość dochodzenia bezpośrednio przed sądem zabezpieczenia ich roszczeń. Mianowicie, zgodnie z nową treścią art. 496 § 2 i art. 546 § 2 K.s.h. wierzyciele wspomnianych spółek, którzy:

zgłosili swoje roszczenia odpowiednio w terminie sześciu miesięcy od dnia ogłoszenia o połączeniu albo w okresie między dniem ogłoszenia planu podziału a dniem ogłoszenia podziału oraz
uprawdopodobnili, że ich zaspokojenie jest zagrożone przez połączenie/podział,

mogą żądać, aby sąd udzielił im stosownego zabezpieczenia ich roszczeń, jeżeli nie zostało ono ustanowione przez łączącą się spółkę przejmującą bądź spółkę nowo zawiązaną/spółkę uczestniczącą w podziale.

Przed zmianami wierzyciele mogli domagać się zabezpieczenia swoich roszczeń od spółki. Jeżeli odmówiła ona ustanowienia zabezpieczenia, mimo spełnienia warunków ustawowych ku temu, wierzyciel mógł zwrócić się do sądu w trybie przepisów postępowania zabezpieczającego.

**Najważniejsze zmiany w przepisach K.s.h. dotyczących połączenia/podziału spółek**
» Spółka uczestnicząca w procedurze połączenia czy spółka dzielona albo przejmująca nie będzie musiała wywiązać się z obowiązku ogłoszenia planu połączenia (połączenia transgranicznego/podziału), jeżeli bezpłatnie udostępni go do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej przez okres wskazany odpowiednio w art. 500 § 2¹, 516⁴ § 1 czy 535 § 3 K.s.h.;
» Jeżeli wszyscy wspólnicy każdej z łączących się (uczestniczących w podziale) spółek wyrażą zgodę, nie będzie wymagane: 1) sporządzenie sprawozdania uzasadniającego połączenie (art. 501 § 1 K.s.h.), a w przypadku podziału - oświadczenia zawierającego informacje o stanie księgowym spółki (art. 534 § 2 pkt 4 K.s.h.), lub 2) udzielenie informacji o wszelkich istotnych zmianach w zakresie aktywów i pasywów (art. 501 § 2/art. 536 § 4) lub 3) badanie planu połączenia/podziału przez biegłego i jego opinia. Wynika tak z art. 503¹ § 1 oraz art. 538¹ § 1 K.s.h. Odnośnie podziału przez zawiązanie nowych spółek warunki skorzystania z ograniczenia formalności procedury podziału określa art. 538¹ § 2 K.s.h. W przypadku transgranicznego łączenia spółek wspólnicy mogą wyrazić zgodę jedynie na wyłączenie obowiązku badania planu połączenia transgranicznego przez biegłego i sporządzenia przez niego opinii (art. 516⁶ § 3 K.s.h.).
» Wspólnicy mogą żądać udostępnienia im bezpłatnie w lokalu spółki odpisów dokumentów związanych z połączeniem/podziałem, o których mowa odpowiednio w art. 505 § 1 i 2 albo art. 540 § 1 K.s.h. Wspólnikom, którzy wyrazili zgodę na wykorzystanie przez spółkę środków komunikacji elektronicznej w celu przekazywania informacji, można przesłać odpisy tych dokumentów w formie elektronicznej. Spółka będzie zwolniona z obowiązku udostępniania wspólnikom w lokalu spółki dokumentów związanych z połączeniem/podziałem, o ile bezpłatnie udostępni te dokumenty do publicznej wiadomości na swojej stronie internetowej, bądź umożliwi wspólnikom na swojej stronie internetowej dostęp do tych dokumentów w wersji elektronicznej i ich druk nie później niż na miesiąc przed dniem rozpoczęcia zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, na którym ma być powzięta uchwała o połączeniu/w sprawie podziału, nieprzerwanie do dnia zakończenia zgromadzenia podejmującego uchwałę w sprawie połączenia/podziału. Wynika tak z art. 505 § 3, 3¹ oraz art. 540 § 3 i 3¹ K.s.h.