Przejęcie spółki z dłuższym rokiem podatkowym

Jak wykazać przychody i koszty oraz opłacone zaliczki CIT w sytuacji połączenia spółek z różną długością roku podatkowego? Spółka A przejęła w grudniu 2018 r. spółkę B metodą łączenia udziałów. Spółka B miała dłuższy rok podatkowy (trwający od listopada 2017 r. do grudnia 2018 r.). CIT-8 za rok 2018 złożyła spółka A, której rok podatkowy pokrywał się z kalendarzowym. Jak powinna wykazać przychody i koszty oraz opłacone zaliczki na podatek przez spółkę B, w szczególności te przypadające na rok 2017?

W przypadku kiedy na dzień połączenia nie wystąpił obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych jednostki przejmowanej, spółka przejmująca - jako sukcesor spółki przejętej - powinna złożyć jedno zeznanie obejmujące zarówno jej ostatni rok podatkowy, jak i ostatni rok podatkowy spółki przejętej.

Podstawa prawna łączenia spółek

Stosownie do przepisów art. 492 Kodeksu spółek handlowych, spółki prawa handlowego mogą się ze sobą łączyć na dwa sposoby:

1) przez przeniesienie całego majątku spółki (spółki przejmowanej) na inną spółkę (na spółkę przejmującą) w zamian za udziały lub akcje, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej (łączenie przez przejęcie), oraz

2) przez zawiązanie nowej spółki kapitałowej, na którą przechodzi majątek wszystkich łączących się spółek, w zamian za udziały lub akcje nowej spółki, jakie spółka ta wydaje wspólnikom łączących się spółek (łączenie przez zawiązanie nowej spółki).

Połączenie spółek następuje z dniem wpisania połączenia do rejestru właściwego według siedziby spółki przejmującej albo spółki nowo zawiązanej. Jest to tzw. dzień połączenia. Wpis ten wywołuje również ten skutek, że z dniem takiego wpisu wykreśleniu z rejestru podlega spółka przejmowana oraz spółki połączone przez zawiązanie nowej spółki. Podkreślić przy tym należy, że z datą takiego wpisu spółka przejmowana oraz spółki łączące się przez zawiązanie nowej spółki zostają rozwiązane bez przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego.

Sukcesja praw i obowiązków spółek połączonych

W przypadku połączenia spółek prawa handlowego, przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują sukcesję praw i obowiązków spółek połączonych (sukcesję uniwersalną). Stosownie bowiem do treści art. 494 § 1 K.s.h., w przypadku połączenia spółek handlowych, na spółkę przejmującą przechodzą wszelkie prawa i obowiązki spółki przejętej.

Analogiczną zasadę odnoszącą się do zobowiązań podatkowych zawierają przepisy art. 93 § 1 i 2 Ordynacji podatkowej, z których wynika, że w przypadku połączenia spółek przez przejęcie jednej z nich przez drugą, ta druga - jako następca prawny (sukcesor) - wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki spółki przejmowanej. Zauważyć jednak należy, że w ustawach podatkowych określone także zostały odstępstwa od tej zasady. Przykładowo, w art. 7 updop ustawodawca określił, że w sytuacji połączenia przedsiębiorców (np. spółek kapitałowych) podmiot przejmujący nie będzie mógł przy obliczeniu swojego dochodu lub straty uwzględniać strat podmiotu przejętego.

W przypadku zatem, kiedy brak jest przepisu wskazującego na odstępstwo od zasady sukcesji uniwersalnej, podmiot przejmujący (sukcesor) traktuje prawa, obowiązki i zobowiązania podatkowe podmiotu przejętego tak, jakby to były jego własne uprawnienia, obowiązki i zobowiązania. Dotyczy to także obowiązku złożenia zeznania podatkowego za rok podatkowy.

Rozliczenie przez spółkę przejmującą dochodu uzyskanego przez spółkę przejmowaną

Sposób rozliczenia przez spółkę przejmującą dochodu uzyskanego przez spółkę przejmowaną w roku podatkowym, w którym nastąpiło połączenie, w praktyce uzależniony jest od tego, czy zgodnie z przepisami podatkowymi oraz przepisami ustawy o rachunkowości, na dzień połączenia wystąpi obowiązek zamknięcia ksiąg rachunkowych spółki przejmowanej.

Jeżeli na dzień połączenia spółek obowiązek ten wystąpi, to wówczas - z uwagi na zakończenie roku podatkowego przez jednostkę przejmowaną - spółka przejmująca, jako jej sukcesor, zobowiązana będzie do złożenia za tę przejmowaną spółkę zeznania CIT-8, w którym uwzględnione będą przychody, koszty, dochód, należny podatek dochodowy oraz zapłacone przez spółkę przejętą zaliczki na podatek dochodowy.

Odmiennie będzie jednak wyglądała sytuacja wówczas, kiedy na dzień połączenia nie wystąpi obowiązek zamykania ksiąg rachunkowych podmiotu przejmowanego.

Przypomnijmy, że stosownie do treści art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2019 r. poz. 351) księgi rachunkowe zamyka się m.in. na dzień kończący rok obrotowy, a w przypadku jednostki przejmowanej - na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, tj. na dzień wpisu do rejestru tego połączenia. Od tej drugiej zasady ustawa ta czyni jednak wyjątek w art. 12 ust. 3 pkt 2, stanowiąc, że można nie zamykać i nie otwierać ksiąg rachunkowych w przypadku połączenia jednostek, gdy w myśl tej ustawy rozliczenie połączenia następuje metodą łączenia udziałów i nie powoduje powstania nowej jednostki. W takiej sytuacji spółka przejmująca nie będzie miała obowiązku odrębnego rozliczania zobowiązań spółki przejmowanej. W składanym przez nią zeznaniu za rok podatkowy, w którym nastąpiło połączenie spółek, obejmujący zarówno ostatni rok podatkowy spółki przejmującej, jak i spółki przejmowanej, spółka przejmująca zobowiązana jest wykazywać zsumowaną wartość uzyskanych przez nią i przez spółkę przejętą przychodów, poniesionych kosztów, opłaconych zaliczek na podatek dochodowy oraz należny podatek dochodowy.

Stanowiska organów podatkowych

Przedstawione stanowisko znajduje odzwierciedlenie w interpretacjach organów podatkowych, w tym w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 28 stycznia 2019 r., nr 0111-KDIB1-3.4010.588.2018.1.BM. Organ podatkowy stwierdził w niej: "(...) zgodzić się należy z Wnioskodawcą, że jeżeli w wyniku zastosowania metody łączenia udziałów nie zostaną zamknięte księgi spółki przejmowanej, to również i jej rok podatkowy nie ulega zakończeniu. Ostateczne rozliczenie podatku dochodowego nastąpi w zeznaniu za rok podatkowy złożonym przez spółkę przejmującą. W kontekście powyższego, spółka przejmująca będzie zobowiązana wykazać osiągnięte w roku podatkowym przez siebie przychody i poniesione koszty łącznie z przychodami i kosztami spółki przejętej w zeznaniu o wysokości dochodu (poniesionej straty) osiągniętego w roku podatkowym (CIT-8).

Jednak, w przypadku połączenia Wnioskodawcy ze Spółką Przejmowaną, kluczowe znaczenia ma fakt, że zarówno on jak i Spółka Przejmowana mają zmieniony rok podatkowy tj. obejmuje on okres od 1 września 2017 r. do 31 sierpnia 2018 r., co powoduje, że (...) zarówno Wnioskodawca jak i Spółka przejmowana mają obowiązek zamknięcia ksiąg na dzień kończący rok obrotowy, w związku z czym nastąpi również zakończenie roku podatkowego.

Zatem, skoro rok obrotowy a tym samym również podatkowy Spółki Przejmowanej kończy się w tym samym dniu, w którym doszło do połączenia (zarejestrowania połączenia w sądzie rejestrowym) tj. w dniu 31 sierpnia 2018 r., to nie można uznać, że nie miała ona obowiązku zamknięcia ksiąg rachunkowych, a Wnioskodawca jako sukcesor będzie mógł wykazać w zeznaniu podatkowym przychody i koszty uzyskania przychodów uzyskane/poniesione przez Spółkę Przejmowaną łącznie z własnymi przychodami i kosztami ich uzyskania. W tym bowiem przypadku, obowiązek zamknięcia ksiąg, zakończenia roku podatkowego oraz złożenia zeznania wynika z art. 27 ust. 1 updop w związku z art. 8 ust. 1 updop i art. 12 ust. 2 pkt 1 Uor".

Jeżeli zatem:

rok podatkowy spółki przejmującej (rok podatkowy, w którym nastąpiło połączenie spółek) obejmował okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2018 r., a rok podatkowy spółki przejmowanej - okres od 1 listopada 2017 r. do 31 grudnia 2018 r.,
połączenie dokonane zostało metodą łączenia udziałów i nastąpiło nie później niż do 30 grudnia 2018 r. (czyli jeszcze przed dniem upływu roku podatkowego/obrotowego jednostki przejmowanej i przed dniem zamknięcia ksiąg rachunkowych z powodu upływu tego roku),

to w takiej sytuacji spółka przejmująca obowiązana jest złożyć zeznanie podatkowe za okres od 1 listopada 2017 r. do 31 grudnia 2018 r., obejmując w nim uzyskane przez spółkę przejmowaną w okresie od 1 listopada 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. przychody, koszty oraz zapłacone zaliczki oraz uzyskane w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. zsumowane przychody spółki przejmującej i spółki przejmowanej, zsumowane koszty uzyskania przychodów poniesione w tym okresie przez te podmioty oraz zsumowane opłacone zaliczki na podatek dochodowy.