Czy notariusz rozliczy PCC od przekształcenia spółki?

Planujemy przekształcenie naszej spółki cywilnej w spółkę z o.o. Czy przekształcenie będzie podlegało PCC? Czy notariusz rozliczy za nas podatek?

Przy przekształceniu spółki cywilnej w spółkę z o.o. może pojawić się konieczność rozliczenia PCC.

W przypadku umowy spółki za zmianę umowy uważa się m.in. przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego (art. 1 ust. 3 pkt 3 ustawy o PCC, Dz. U. z 2015 r. poz. 626 ze zm.).

Zmiany umowy spółki - rozumiane jako przekształcenie lub łączenie spółek - jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, podlegają opodatkowaniu PCC.

Podstawę opodatkowania przy przekształceniu spółki cywilnej w spółkę z o.o. stanowi wartość kapitału zakładowego spółki z o.o. powstałej w wyniku przekształcenia. Stawka podatku wynosi 0,5%. Co istotne, zwolnione z PCC są umowy spółki i ich zmiany związane z przekształceniem spółek w części wkładów do spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio opodatkowana PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska albo od których zgodnie z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany (art. 9 pkt 11 lit. a) ustawy o PCC).

Zasadą jest, że podatnicy podatku od czynności cywilnoprawnej samodzielnie, bez wezwania organu podatkowego, rozliczają się z fiskusem stosownie do art. 10 ust. 1 ustawy o PCC. Jednakże kolejny ustęp art. 10 tej ustawy stanowi, że notariusze są płatnikami podatku od czynności cywilnoprawnych dokonywanych w formie aktu notarialnego. Płatnicy obowiązani są uzależnić dokonanie czynności cywilnoprawnej od uprzedniego zapłacenia podatku i uczynić zadość obowiązkom określonym w art. 10 ust. 3a ustawy o PCC.

Uznać należy, że w przypadku przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z o.o. obowiązki związane z rozliczeniem PCC obciążają notariusza. Trzeba bowiem podkreślić, że w procedurze przekształcenia spółki cywilnej w spółkę z o.o. konieczne jest podjęcie przez wspólników uchwały w tej sprawie. Powinna być ona umieszczona w protokole sporządzonym przez notariusza (art. 562 K.s.h.). Dodatkowo do przekształcenia spółki wymaga się m.in. zawarcia umowy albo podpisania statutu spółki przekształconej (art. 556 pkt 4 K.s.h.). Zgodnie zaś z art. 555 K.s.h. do przekształcenia spółki stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące powstania spółki przekształconej, jeżeli przepisy art. 551-584¹³ K.s.h. nie stanowią inaczej. Spółka przekształcona nie może powstać przez jej zawiązanie przy wykorzystaniu wzorca umowy (tj. w trybie S24). W kontekście art. 556 oraz art. 157 K.s.h. podkreślić należy, że umowa spółki z o.o. powstającej na skutek przekształcenia zawsze wymaga zachowania formy aktu notarialnego.

Obowiązek notariuszy co do rozliczenia PCC w przypadku przekształcenia spółek (nawet gdy spółką przekształconą jest spółka jawna) potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 27 października 2015 r., nr IBPB-2-1/4514-157/15/MZ. Stwierdził on, że pod pojęciem dokonania czynności cywilnoprawnej należy również rozumieć uchwałę o przekształceniu spółki. Nie można natomiast przyjąć, że czynnością cywilnoprawną powodującą powstanie obowiązku podatkowego będzie dopiero odrębna czynność - zawarcie umowy przekształconej spółki. Także WSA w Rzeszowie w nieprawomocnym wyroku z dnia 22 września 2014 r., sygn. akt I SA/Rz 536/14, uznał, że czynność cywilnoprawna skutkująca powstaniem obowiązku podatkowego zostanie dokonana z chwilą zaprotokołowania przez notariusza uchwały o przekształceniu lub połączeniu spółek oraz umów lub statutu. Daty sporządzenia projektów uchwał, umów i oświadczeń niezbędnych do przekształcenia lub połączenia spółek, jak też moment rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym nie mają żadnego znaczenia dla powstania obowiązku podatkowego.

Podkreślić trzeba, iż stwierdzenie, że notariusz jest płatnikiem PCC od przekształcenia spółki cywilnej w z o.o. jest prawidłowe, nawet gdyby podzielić pogląd wyrażony przez Dyrektora IS w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 8 stycznia 2015 r., nr ILPB2/436-284/14-2/MK. Przyjął on, że czynnością cywilnoprawną powodującą powstanie obowiązku podatkowego jest zawarcie umowy spółki przekształconej. Jego zdaniem przekształcenie następuje po spełnieniu wszystkich wymaganych przez prawo przesłanek. Dokonaniem tej czynności nie jest więc samo podjęcie uchwały o przekształceniu, a dopiero czynność zawarcia umowy spółki w ramach procedury przekształcenia. W związku z tym, że umowa przekształconej spółki z o.o. musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, to także w świetle tego poglądu notariusz, a nie spółka, odpowiada za prawidłowe rozliczenie PCC.