Gazeta Podatkowa nr 51 (1092) z dnia 26.06.2014

Członek zarządu pełnomocnikiem spółki

Spółka z o.o. co do zasady reprezentowana jest przez zarząd. Członek zarządu może ją reprezentować realizując swoje prawo wynikające z pełnienia funkcji w tym organie. W określonych sytuacjach może też być jej pełnomocnikiem. Potwierdził to po raz kolejny SN. Jego uchwała z kwietnia br. dotyczyła pełnomocnictwa do określonego rodzaju czynności.

Sposób reprezentacji spółki

Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Jeżeli zarząd jest wieloosobowy, wówczas sposób reprezentowania określa umowa spółki. Jeśli milczy ona w tej kwestii, do składania oświadczeń w imieniu spółki wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem (art. 205 § 1 K.s.h.). Regulacja ta oznacza, że zasadą kodeksową w przypadku zarządu dwuosobowego bądź liczniejszego jest reprezentacja łączna. W takim przypadku choć prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki (art. 204 § 1 K.s.h.), to nie może on samodzielnie działać za spółkę. Pojawia się zatem pytanie: czy w razie potrzeby może być ustanowiony pełnomocnikiem spółki uprawnionym do indywidualnego działania za spółkę?

Kontrowersyjne zagadnienie?

Odpowiedź na postawione pytanie budzi wątpliwości w doktrynie. Natomiast SN w uchwale z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt III CZP 68/06, stwierdził, że członek zarządu spółki z o.o., uprawniony umową spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do poszczególnych czynności. SN uznał bowiem, że organ osoby prawnej oraz jej pełnomocnik to dwie odrębne instytucje prawne i nie należy ich utożsamiać. Ustanowienie członka zarządu spółki jej pełnomocnikiem nie powoduje ustania lub ograniczenia jego funkcji jako piastuna organu osoby prawnej, a samo udzielenie pełnomocnictwa pozostaje bez wpływu na zasady reprezentacji spółki przez jej zarząd.

Argumenty "za"

SN w uzasadnieniu do uchwały z dnia 23 sierpnia 2006 r. podkreślił, że możliwość ustanowienia członka zarządu uprawnionego do łącznej reprezentacji spółki jej pełnomocnikiem nie została ustawowo wyłączona. SN wskazał także, że system prawny dopuszcza możliwość udzielenia pełnomocnictwa członkowi zarządu osoby prawnej, a więc także spółki kapitałowej. SN jako przykład podał m.in. przepisy Prawa spółdzielczego. One dopuszczają wprost taką ewentualność. Przywołany przez SN przepis ma takie same brzmienie jak w 2006 r. (patrz ramka).

Zdaniem SN za dopuszczalnością udzielenia pełnomocnictwa członkowi zarządu spółki z o.o. przemawiają także względy praktyczne. Mogą bowiem mieć miejsce sytuacje, w których potrzeba dokonania określonej czynności prawnej występuje w takim czasie, kiedy z określonych przyczyn jest niemożliwe lub znacznie utrudnione wspólne działanie członków zarządu uprawnionych do łącznego reprezentowania spółki. W takiej sytuacji lepiej jest, aby pełnomocnikiem spółki był członek zarządu. Ma on lepsze rozeznanie w sprawach spółki niż osoba trzecia.

Utrwalone stanowisko SN

Pogląd wyrażony w uchwale z dnia 23 sierpnia 2006 r. SN podzielił także w wyrokach z dnia 27 listopada 2007 r., sygn. akt IV CSK 263/07, z dnia 6 listopada 2008 r., sygn. akt III CSK 209/08, oraz z dnia 4 lutego 2010 r., sygn. akt IV CSK 416/09. Stanowisko SN z 2006 r. podzielił także NSA (postanowienie z dnia 28 lipca 2010 r., sygn. akt I FSK 723/10).

Można zatem stwierdzić, że judykatura uznaje za zgodne z prawem udzielenie przez prawidłowo reprezentowaną spółkę jednemu z członków zarządu (uprawnionemu do łącznej reprezentacji) pełnomocnictwa do poszczególnej czynności. Innymi słowy, do konkretnie wskazanej/-ych czynności.

Pełnomocnictwo do określonej czynności

24 kwietnia 2014 r. SN podjął uchwałę: Członek zarządu spółki z o.o., uprawniony według umowy spółki do jej reprezentowania łącznie z drugim członkiem zarządu, może być ustanowiony pełnomocnikiem do czynności określonego rodzaju (sygn. akt III CZP 17/14).

Jakie pełnomocnictwo?

Zgodnie z ogólnymi regułami prawa cywilnego pełnomocnictwo może być ogólne, do określonego rodzaju czynności bądź do poszczególnej czynności. SN wprost określił, że członek zarządu uprawniony do łącznej reprezentacji może być ustanowiony pełnomocnikiem spółki do ostatnich dwóch z wymienionych. Wydaje się, że nie ma przeszkód, aby członkowi zarządu udzielone zostało pełnomocnictwo ogólne. Obejmuje ono umocowanie do czynności zwykłego zarządu. Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu potrzebne jest pełnomocnictwo określające ich rodzaj, chyba że ustawa wymaga pełnomocnictwa do poszczególnej czynności.

Członek zarządu, działając jako pełnomocnik, zobowiązany jest poinformować kontrahenta, że działa w imieniu i na rzecz spółki na mocy udzielonego mu pełnomocnictwa.

Należy podkreślić, że powyższe uwagi dotyczą pełnomocnictwa materialnego. Odnosi się ono w szczególności do zawierania umów z kontrahentami.

Natomiast opisanych wniosków nie można bezpośrednio zastosować do udzielenia pełnomocnictwa do działania za spółkę w postępowaniu cywilnym czy przed organami/sądami administracyjnymi. W takim przypadku należy uwzględnić przepisy proceduralne regulujące dane postępowanie. Tytułem przykładu wskazać można na art. 87 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.). Zgodnie z nim, pełnomocnikiem spółki z o.o., która jest osobą prawną, może być w szczególności adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej również rzecznik patentowy, a także jej pracownik.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030)