Gazeta Podatkowa nr 87 (2275) z dnia 30.10.2025

Większościowy wspólnik spółki z o.o. a umowa o pracę

Prowadzę księgi rachunkowe dla dwuosobowej spółki z o.o. Przy tym jeden ze wspólników ma 90% udziałów i faktycznie to on prowadzi spółkę, w tym podejmuje uchwały na zgromadzeniu wspólników. Chciałby on zawrzeć ze spółką umowę o pracę. Czy jest to możliwe?

W opisanych okolicznościach większościowy wspólnik może być uznany za niemal jedynego wspólnika, co oznacza, że nie może go wiązać ze spółką stosunek pracy. Takie wnioski płyną z najnowszych orzeczeń Sądu Najwyższego, w tym z postanowień z dnia 6 sierpnia 2025 r., sygn. akt II USK 418/24, z dnia 7 lipca 2025 r., sygn. akt I USK 28/25, czy z dnia 18 marca 2025 r., sygn. akt I USK 354/24.

Według SN wykładnia zagadnień prawnych dotyczących zakwalifikowania zatrudnienia jako czynności pracowniczych w przypadku wspólników spółek kapitałowych ma swoje ugruntowane podstawy w jego orzecznictwie. Przyjmuje się w nim jednolicie, że w przypadku wspólników spółek kapitałowych o zakwalifikowaniu zatrudnienia jako czynności pracowniczych nie rozstrzygają przepisy prawa handlowego, lecz przepisy charakteryzujące stosunek pracy. O tym, czy strony istotnie w takim stosunku pozostawały i czy stosunek ten stanowi tytuł ubezpieczeń społecznych, nie decyduje samo formalne zawarcie umowy o pracę, wypłata wynagrodzenia, przystąpienie do ubezpieczenia w ZUS i opłacenie składki oraz wystawienie świadectwa pracy, ale faktyczne i rzeczywiste realizowanie elementów charakterystycznych dla stosunku pracy, a wynikających z art. 22 § 1 Kodeksu pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 277). Konstytutywnymi cechami stosunku pracy są: dobrowolne, osobiste, odpłatne świadczenie pracy w sposób ciągły, w warunkach podporządkowania pracownika pracodawcy, który ponosi wszelkie ryzyka związane z zatrudnieniem pracownika.

W orzecznictwie SN podkreślane jest też w szczególności, że w świetle cech stosunku pracy oraz ustroju prawa pracy, którego podstawą jest wymiana świadczeń między właścicielem środków produkcji a pracownikiem, jedyny (lub niemal jedyny) wspólnik spółki z o.o., co do zasady, nie może pozostawać z tą spółką w stosunku pracy, gdyż w takim przypadku status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje "wchłonięty" przez status właściciela kapitału (pracodawcy). Jedyny wspólnik w takiej sytuacji wykonuje czynności (nawet typowo pracownicze) na rzecz samego siebie, we własnym interesie i na swoje własne ryzyko. Do przesunięcia majątkowego dochodzi w ramach majątku samego wspólnika - nie zachodzi przesłanka odpłatności pracy, a ponadto dyktuje mu sposób działania jako zgromadzenie wspólników.

W orzecznictwie SN przyjmuje się, że dozwolone jest zatrudnienie wspólników dwuosobowej spółki z o.o., w tym także na stanowiskach zarządczych, gdy z ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności rzeczywiście realizowanego stosunku prawnego, na podstawie którego wspólnik wykonywał czynności na rzecz spółki, wynikało, że był on poddany zarówno ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy, jak i formalnemu nadzorowi sprawowanemu przez zgromadzenie wspólników, na którym podjęcie uchwał wymagało uzyskania takiej kwalifikowanej większości głosów, że posiadane przez wspólnika-zarządcę udziały własnościowe, jako wspólnika większościowego, nie dawały mu statusu wspólnika dominującego, który mógłby samodzielnie decydować w sprawach istotnych dla spółki (por. np. postanowienie SN z dnia 26 listopada 2024 r., sygn. akt III USK 71/24). Z kolei dopuszczalność zatrudnienia pracowniczego wspólników w dwuosobowej spółce z o.o. na stanowiskach specjalistycznych motywowana jest tym, że znajomość spraw spółki, potencjał intelektualny, doświadczenie czy związanie kapitałowe predestynują do zatrudnienia wspólnika w spółce jako pracownika. W przeciwnym razie należałoby zatrudnić osobę trzecią (postanowienie SN z dnia 17 października 2024 r., sygn. akt III USK 347/23).