Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 1 (756) z dnia 1.01.2012

Sposób dysponowania zyskiem spółki akcyjnej

Spółka akcyjna posiada dwóch akcjonariuszy (akcje nie są notowane na giełdzie). W swoim statucie Spółka nie ma zapisu dotyczącego sposobu tworzenia kapitałów zapasowego i rezerwowego. W pierwszym i kolejnym roku działalności Spółka cały zysk przekazała na kapitał zapasowy, spełniając jednocześnie obowiązek wynikający z art. 396 § 1 K.s.h. Czy Spółka może przekazywać nadwyżki zysku na kapitał zapasowy, pomimo spełnienia wymogu określonego w art. 396 K.s.h. i pomimo braku uregulowań w statucie dotyczących innego (oprócz wypłaty dywidendy) podziału zysku? Czy bieżący zysk za rok 2011, powiększony o kwoty zgromadzone z zysku na kapitale zapasowym, można wypłacić w przyszłości akcjonariuszom (tzn. powiększyć dywidendę za rok bieżący o te kwoty)?

Jak wynika z art. 347 § 1 Kodeksu spółek handlowych (K.s.h.), akcjonariusze spółki akcyjnej mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Jednocześnie, zgodnie z § 2 i 3 tego artykułu, wspomniany powyżej zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji. Jeżeli akcje nie są całkowicie pokryte, zysk ten rozdziela się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje, przy czym statut spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku. Układ tych przepisów wskazuje, iż regulacjami tymi objęty jest zysk "wykazany w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom". Art. 347 § 3 K.s.h. stanowi, że statut może przewidywać inny sposób podziału zysku, z uwzględnieniem art. 348, art. 349, art. 351 § 4 oraz art. 353 K.s.h. Jednakże regulacji tej nie można odczytywać jako wymogu. Jest to możliwość.

O tym, czy zysk zostanie podzielony pomiędzy akcjonariuszy, czy rozporządzony w inny sposób decyduje walne zgromadzenie. Wystarczającą podstawą do przekazania zysku na kapitał zapasowy jest uchwała wspólników. Statut może powyższe zasady modyfikować. Brak zatem w zapisach statutu Spółki postanowień o możliwości zwiększania kapitału zapasowego ponad kwoty, o których mowa w art. 396 K.s.h., nie stanowi przeszkody w wyłączeniu przez walne zgromadzenie zysku spółki od podziału i przeznaczeniu tego zysku na kapitał zapasowy takiej spółki, nawet wówczas, gdy zgromadzone na tym kapitale środki przewyższają 1/3 kapitału zakładowego.

Z kolei odpowiedź na drugie pytanie znajdujemy w treści art. 348 § 1 K.s.h. Przepis ten stanowi, iż kwota przeznaczona do podziału między akcjonariuszy nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy, powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione z utworzonych z zysku kapitałów zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy. Kwotę tę należy pomniejszyć o niepokryte straty, akcje własne oraz o kwoty, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowe.

Jeżeli zatem kapitał zapasowy w Państwa Spółce, który to kapitał rzeczywiście przeznaczony jest zasadniczo na pokrycie strat, przekroczył przewidziany przepisami art. 396 § 1 K.s.h. poziom 1/3 kapitału zakładowego Spółki, a zgromadzone na nim kwoty pochodzą z zysku wypracowanego przez Spółkę w poprzednich latach, to brak jest przeszkód, aby o taką nadwyżkę zwiększyć zysk danego roku i przeznaczyć go na wypłatę dywidendy. Potwierdzenie tej zasady znajdujemy również w treści art. 396 § 5 K.s.h., który stanowi, iż o użyciu kapitału zapasowego i rezerwowego rozstrzyga walne zgromadzenie; jednakże części kapitału zapasowego w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym.