Jak przekształcić spółkę cywilną w jawną?

Aktualnie spółka cywilna może być przekształcona w spółkę jawną tylko i wyłącznie dobrowolnie, tj. gdy zadecydują o tym jednomyślnie jej wspólnicy. W takim przypadku można skorzystać z uproszczonej transformacji. Koszt rejestracji spółki w KRS wynosi obecnie 600 zł. Korzyści z przekształcenia są duże. W szczególności spółka jawna jest podmiotem odrębnym od swoich wspólników. Wyposażona jest we własny majątek. Wspólnicy ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za długi spółki, która nieco lepiej chroni ich majątek osobisty.

Dostosowanie umowy

Wymogi uproszczonej procedury przekształcenia sprowadzają się do obowiązku dostosowania umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej oraz zgłoszenia do KRS.

Umowa spółki jawnej musi wskazywać co najmniej firmę, siedzibę spółki, wkłady wnoszone przez każdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki oraz czas jej trwania, o ile jest oznaczony (art. 25 K.s.h.).

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich, jednego albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie "spółka jawna". Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu "sp. j." (art. 24 K.s.h.).

Co do obowiązku określenia wkładów, wspólnicy spółki cywilnej w ramach procedury przekształcenia mogą przewidzieć, że wkładem będzie ich wspólny majątek związany z uczestnictwem w spółce cywilnej. Nie będzie to aport przedsiębiorstwa, a "przejście" wspólnego majątku wspólników spółki cywilnej na spółkę jawną w ramach procedury przekształcenia. Przekształcenie nie wiąże się bowiem z wymogiem wniesienia nowych, dodatkowych wkładów, choć jest to dopuszczalne.

Inne kwestie

Art. 25 K.s.h. wskazuje minimalną treść, by dokument mógł być traktowany jako umowa spółki jawnej. Warto jednak wyjść poza minimum ustawowe, tak aby regulacja umowna odpowiadała docelowej formie prawnej. Przykładowo, uczestnicy spółki mogą zastąpić kodeksowy wymóg jednomyślności dla zmiany umowy spółki np. określoną większością (np. 2/3), celem uniknięcia w przyszłości ewentualnych sytuacji patowych, gdy wspólników jest kilku (art. 9 K.s.h.). Wspólnicy mogą dopuścić możliwość zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika. Mogą przewidzieć, że członkowie spółki za prowadzenie jej spraw otrzymują wynagrodzenie.

Aneks albo nowa umowa

Dostosowanie umowy spółki do przepisów o spółce jawnej może nastąpić w drodze aneksu bądź można przygotować nowy tekst umowy (patrz przykład umowy spółki). Niezależnie od tego, na którą możliwość wspólnicy się zdecydują, powinni zaznaczyć, jaki jest cel zawierania aneksu/umowy i że nowe postanowienia wejdą w życie z chwilą wpisu spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców. Z tym momentem bowiem spółka cywilna stanie się spółką jawną.

Przykład umowy spółki jawnej sporządzonej w ramach procedury przekształcenia UMOWA SPÓŁKI JAWNEJ Zawarta w dniu 6 maja 2013 r., pomiędzy: Adamem Nowakiem, zam. w Szczecinie, przy ul. Santockiej 17/8, Janem Kowalem, zam. w Szczecinie, przy ul. Kutrzeby 8/6. W związku z tym, że Adam Nowak i Jan Kowal są wspólnikami spółki cywilnej o nazwie A.Nowak, J.Kowal AUTO SERWIS GOFURTHER Spółka cywilna zawartej w dniu 18.01.2002 r. oraz zamierzają dokonać przekształcenia spółki w spółkę jawną na podstawie art. 26 § 4 Kodeksu spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. nr 94, poz. 1037 ze zm.), wspólnicy postanawiają, że celem niniejszej umowy nie jest zawiązanie nowej spółki, ale dostosowanie umowy spółki do przepisów o umowie spółki jawnej o treści określonej poniżej. Postanowienia niniejszej umowy wchodzą w życie z chwilą wpisu spółki jawnej do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. § 1 Spółka działać będzie pod firmą: "A.Nowak, J.Kowal AUTO SERWIS GOFURTHER Spółka jawna". § 2 Siedzibą Spółki jest Szczecin. § 3 Czas trwania Spółki jest nieoznaczony. § 4 Przedmiotem działalności Spółki jest:
45.20.Z	Konserwacja i naprawa pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli
45.31.Z	Sprzedaż hurtowa części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli
45.32.Z	Sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli
45.40.Z	Sprzedaż hurtowa i detaliczna motocykli, ich naprawa i konserwacja oraz sprzedaż hurtowa i detaliczna części i akcesoriów do nich
§ 5 Wspólnicy tytułem wkładu wnoszą wspólny majątek wspólników spółki cywilnej A.Nowak, J.Kowal AUTO SERWIS GOFURTHER Spółka cywilnej zawartej w dniu 18.01.2002 r. Wkłady wspólników są równe. § 6 Wspólnikom nie przysługuje prawo żądania corocznie wypłaty odsetek od ich udziałów kapitałowych. § 7 Uprawnionymi do reprezentacji Spółki są wszyscy wspólnicy, przy czym składanie oświadczeń woli w imieniu Spółki wymaga współdziałania dwóch wspólników uprawnionych do prowadzenia spraw Spółki. § 8 Do prowadzenia spraw Spółki uprawnieni są: Adam Nowak i Jan Kowal. Każdy wspólnik uprawniony do prowadzenia spraw może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności Spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem sprawy, o której mowa w pkt 2, sprzeciwi się jej drugi wspólnik, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników. § 9 Sprawami przekraczającymi zakres zwykłych czynności Spółki są w szczególności: 1) rozporządzenie prawem, zaciągnięcie zobowiązania o wartości przekraczającej 50.000 zł, 2) zbycie maszyn stanowiących wyposażenie salonu serwisowego. § 10 Każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku. § 11 Ogół praw i obowiązków wspólnika może być przeniesiony na inną osobę za zgodą wszystkich pozostałych wspólników. § 12 W razie śmierci wspólnika Spółka nie ulega rozwiązaniu. Na miejsce zmarłego wspólnika wchodzą jego spadkobiercy. § 13 W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy Kodeksu spółek handlowych. § 14 Zmiana niniejszej umowy wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.
Adam Nowak	Jan Kowal

Zgłoszenie do KRS

Przekształcenie wymaga zgłoszenia do sądu rejestrowego przez wszystkich wspólników.

Wniosek o wpis spółki jawnej do KRS należy przygotować na urzędowych formularzach KRS-W1, KRS-WB, KRS-WK, KRS-WM oraz KRS-WH.

Do druków konieczne jest załączenie:

umowy spółki cywilnej, aneksu do niej i tekstu jednolitego bądź nowego tekstu umowy spółki jawnej,
wykazu wspólników i ich adresów (adresów do doręczeń),
złożonych wobec sądu albo notarialnie poświadczonych wzorów podpisów osób uprawnionych do reprezentacji oraz
dowodu wpłaty. Opłaty od wniosku to 600 zł (500 zł tytułem opłaty sądowej oraz 100 zł za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).

W ramach systemu "jednego okienka" wraz z wnioskiem o wpis do KRS należy złożyć stosowne dokumenty do urzędu skarbowego (NIP-2 - zgłoszenie aktualizacyjne), statystycznego (RG-1 - wniosek o zmianę cech objętych wpisem) i ZUS. Obowiązkiem sądu jest przesłać je do właściwych urzędów. Kompletny wniosek składa się do sądu rejestrowego właściwego ze względu na siedzibę spółki.

Jeżeli przekształcenie będzie zgłaszane drogą elektroniczną, wnioski i zgłoszenia do KRS i urzędów należy przekazać samodzielnie, o ile jest to możliwe w praktyce - drogą elektroniczną. W tym przypadku nie ma zastosowania system "jednego okienka".

Wszyscy wspólnicy powinni dokonać zgłoszenia przekształcenia spółki cywilnej w jawną do sądu rejestrowego.

PCC od przekształcenia

Przekształcenie będzie podlegało PCC, jeżeli jego wynikiem będzie zwiększenie majątku spółki osobowej (art. 1 ust. 3 pkt 3 ustawy o PCC, Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.). Podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów do spółki jawnej. Stawka podatku wynosi 0,5%. Jednakże zwolnione z PCC są umowy spółki i ich zmiany związane z przekształceniem spółek w części wkładów do spółki, których wartość była uprzednio opodatkowana PCC (por. art. 9 pkt 11 lit. a) ustawy o PCC).

Tym samym, gdy w ramach procedury przekształcenia tytułem wkładów będzie wnoszony jedynie dotychczasowy majątek wspólników spółki cywilnej (opodatkowany PCC), to wówczas nie wystąpi obowiązek zapłaty podatku.

Po wpisie do KRS

O zmianie formy prawnej w spółkę jawną wspólnicy powinni zawiadomić w szczególności: swoich kontrahentów, banki, sąd wieczystoksięgowy (o ile w skład wspólnego majątku wspólników wchodziła nieruchomość czy prawo wieczystego użytkowania), a także organy koncesyjne bądź podmioty, które udzieliły spółce zezwoleń.

Wspólnicy będący osobami fizycznymi wpisanymi do CEIDG zobowiązani są złożyć wniosek o zmianę (gdy np. poza spółką cywilną prowadzili i w dalszym ciągu jeszcze będą prowadzić indywidualną działalność) bądź wykreślenie wpisu (gdy prowadzili działalność gospodarczą wyłącznie w formie przekształconej spółki cywilnej). Wynika tak z art. 30 ust. 3 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm.).

Jeśli natomiast wspólnikiem spółki cywilnej był podmiot wpisany do KRS, to jego obowiązkiem jest złożyć wniosek o wykreślenie z rejestru wzmianki dotyczącej umowy spółki cywilnej (o ile jest taka w rejestrze).

Najistotniejsze konsekwencje przekształcenia spółki cywilnej w spółkę jawną:

»	Z chwilą wpisu do KRS spółka cywilna stanie się spółką jawną. Wspólnicy spółki cywilnej uczestniczący w przekształceniu staną się z dniem przekształcenia wspólnikami spółki jawnej (art. 553 § 3 K.s.h. w zw. z art. 26 § 5 zd. 3 K.s.h.). Spółka jawna kontynuować będzie prawa i obowiązki spółki cywilnej, jako umowy jej wspólników (art. 860 K.c.). Będzie zatem to ten sam podmiot, tylko występujący w obrocie w nowej postaci organizacyjno-prawnej (por. wyrok SN z dnia 7 maja 2009 r., sygn. akt IV CSK 14/09)
»	Spółce jawnej przysługiwać będą wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników (art. 26 § 4-6 K.s.h.). Spółka jawna nie ma osobowości prawnej. W odróżnieniu jednak od spółki cywilnej przysługuje jej podmiotowość prawna na gruncie prawa cywilnego. Stanowi podmiot odrębny od swoich wspólników. Może we własnym imieniu nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (art. 8 § 1 K.s.h.). Jest wyposażona we własny majątek (art. 28 K.s.h.).
»	Spółka jawna pozostanie podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane wspólnikom spółki cywilnej przed jej przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Z uwagi na wymagania pewności obrotu prawnego prowadzonego z udziałem spółki przekształconej stwierdzenie przysługiwania zezwolenia spółce jawnej wymaga wydania deklaratoryjnej decyzji administracyjnej (por. wyrok NSA z dnia 24 marca 2009 r., sygn. akt II GSK 69/09).
»	Spółka jawna, będąca rezultatem "przeistoczenia" się spółki cywilnej, stanie się właścicielem ruchomości i nieruchomości dotychczasowej wspólności łącznej wspólników tej spółki, bez potrzeby dokonywania jakichkolwiek dodatkowych czynności prawnych, a tylko poprzez zgłoszenie do odpowiednich rejestrów, ksiąg wieczystych itp.
»	Spółka jawna powstała w wyniku przekształcenia spółki cywilnej wstąpi we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki przekształcanej spółki.
»	NIP, REGON spółki cywilnej przejdzie na spółkę jawną.
»	Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadać będą na dotychczasowych zasadach za zobowiązania spółki powstałe przed dniem przekształcenia przez okres trzech lat, licząc od tego dnia (art. 584 K.s.h.).
»	Spółka jawna analogicznie jak spółka cywilna:
	-	nie jest podatnikiem podatku dochodowego; każdy ze wspólników płaci podatek dochodowy od dochodów osiągniętych ze spółki.
	-	jest płatnikiem składek za pracowników i inne osoby zatrudnione w spółce; natomiast wspólnicy tych spółek są płatnikami składek na własne ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne,
	-	jest odrębnym od wspólników podatnikiem VAT.