Przekształcenie spółki a PCC

Kodeks spółek handlowych dopuszcza możliwość przekształceń spółek handlowych w inne spółki handlowe, jak i spółki cywilnej w handlową. Zmiana formy prawnej stanowi na gruncie ustawy o PCC zmianę umowy spółki podlegającą temu podatkowi. Najwięcej zastrzeżeń ze strony podatników budzi opodatkowanie przekształceń spółek kapitałowych w osobowe. Jednakże organy podatkowe, jak i sądy administracyjne, co do zasady, są zgodne w interpretacji przepisów ustawy o PCC w tym zakresie.

Przekształcenie podlega PCC

Umowy spółki (akty założycielskie, statuty) oraz ich zmiany podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych, o ile spełnione są warunki wynikające z art. 1 ust. 5 ustawy o PCC. Zmiany umów są opodatkowane, jeżeli powodują podwyższenie podstawy opodatkowania PCC, z zastrzeżeniem art. 1 ust. 3 pkt 4 ustawy (nie dotyczy przekształceń spółek).

Stawka PCC od umowy spółki wynosi 0,5%.

W myśl ustawy o PCC za zmianę umowy spółki uważa się m.in. przekształcenie lub łączenie spółek, jeżeli ich wynikiem jest zwiększenie majątku spółki osobowej lub podwyższenie kapitału zakładowego (art. 1 ust. 3 pkt 3). Podstawowe zasady opodatkowania przekształcenia spółki wskazano w ramce.

Podatkowe skutki przekształcenia

Na tle uregulowań ustawy o PCC podmioty dokonujące przekształceń spółek kapitałowych (z o.o. albo akcyjnej) w spółkę komandytowo-akcyjną (S.K.A.), posiadające zyski z lat ubiegłych niepodzielone pomiędzy wspólników próbują przeforsować stanowisko, że w sytuacji gdy przekształcenie nie wiąże się z wnoszeniem nowych wkładów, a kapitał zakładowy spółki przekształconej będzie równy lub niższy kapitałowi zakładowemu spółki przekształcanej, to transformacja nie będzie podlegała opodatkowaniu PCC. Odchodząc od literalnego brzmienia przepisów, spółki te argumentują, że w odniesieniu do powstałej w wyniku przekształcenia S.K.A., podstawą opodatkowania, z której wyłączona będzie wartość opodatkowanego wcześniej kapitału zakładowego spółki przekształcanej, będzie wartość kapitału zakładowego a nie całego wkładu do spółki obejmującego zarówno kapitał zakładowy, jak i zapasowy, rezerwowy.

Powyższej argumentacji nie podzielają organy podatkowe (por. np. interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 25 października 2010 r., nr PL/LM/830/72/EOB/2010/245), ani sądy administracyjne.

Stanowisko sądów administracyjnych

WSA w Gliwicach w prawomocnym wyroku z dnia 19 lipca 2010 r., sygn. akt I SA/Gl 326/10 podkreślił, że dla ustalenia, czy zmiana umowy spółki kapitałowej w spółkę osobową będzie podlegała opodatkowaniu PCC, należy uwzględnić, czy w wyniku tej zmiany doszło do zwiększenia majątku spółki osobowej, a nie tylko jej kapitału zakładowego.

Z kolei WSA w Gorzowie Wlkp. w prawomocnym wyroku z dnia 19 stycznia 2011 r., sygn. akt I SA/Go 984/10 wskazał, że fakt wniesienia całego majątku spółki z o.o. do spółki komandytowo-akcyjnej nie oznacza, iż nie wzrosła podstawa opodatkowania w powoływanej spółce S.K.A.

W omawianej kwestii wypowiedział się także WSA w Poznaniu w nieprawomocnym wyroku z dnia 1 grudnia 2010 r., sygn. akt III SA/Po 607/10. Sąd podzielił stanowisko organu, że w przypadku spółek osobowych, do których należy spółka komandytowo-akcyjna, opodatkowaniu podlega zmiana umowy spółki, jeżeli wynikiem przekształcenia jest zwiększenie majątku spółki osobowej. Majątek spółki S.K.A. stanowią zarówno wkłady wnoszone przez komplementariuszy, jak i wkłady wnoszone przez akcjonariuszy. Podstawą opodatkowania będzie suma wszystkich wkładów w spółce osobowej - zarówno tworzących kapitał zakładowy, jak i pozostałych - o jaką ulega zwiększeniu majątek spółki. Przy czym stosownie do art. 9 pkt 11 ustawy o PCC, zwolniona z opodatkowania będzie ta część wkładu, którego wartość była uprzednio opodatkowana podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Ponadto WSA w Poznaniu uznał, iż organ prawidłowo nie wykluczył powstania obowiązku podatkowego w sytuacji, gdy pomimo że nie dojdzie do podwyższenia kapitału zakładowego spółki powstałej w wyniku przekształcenia, nastąpi jednak zwiększenie innego majątku spółki, w szczególności na skutek przeznaczenia niepodzielonych zysków przekształcanej spółki akcyjnej na kapitał zapasowy spółki komandytowo-akcyjnej powstałej w wyniku przekształcenia.

PCC od przekształcenia spółki:

kapitałowej w kapitałową - wyłączone spod opodatkowania (art. 2 pkt 6 lit. b ustawy o PCC),
osobowej w kapitałową - podlega PCC, jeżeli wynikiem przekształcenia jest podwyższenie kapitału zakładowego; podstawę opodatkowania stanowi wartość kapitału zakładowego spółki kapitałowej powstałej na skutek przekształcenia,
kapitałowej w osobową i osobowej w osobową - podlega PCC, jeżeli wynikiem przekształcenia jest zwiększenie majątku spółki osobowej, podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów do spółki osobowej powstałej na skutek przekształcenia.

Od podstawy opodatkowania trzeba odjąć wynagrodzenie notariusza i opłaty za rejestrację przekształcenia w KRS.

Z kolei przy obliczaniu należnego podatku uwzględnić należy zwolnienie, o którym mowa w art. 9 pkt 11 lit. a) ustawy o PCC. Zgodnie z nim zwolnione od PCC są umowy spółki i ich zmiany związane z przekształceniem lub łączeniem spółek w części wkładów do spółki albo kapitału zakładowego, których wartość była uprzednio opodatkowana PCC lub podatkiem od wkładów kapitałowych do spółek kapitałowych na terytorium państwa członkowskiego innego niż Rzeczpospolita Polska albo od których zgodnie z prawem państwa członkowskiego podatek nie był naliczany.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9.09.2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.)