Odpowiedzialność likwidatora za zobowiązania i zaległości spółki z o.o.

W 2015 r. zostałem ustanowiony likwidatorem spółki z o.o. Czy tak jak członkowie zarządu mogę ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki oraz za jej zaległości podatkowe i składkowe?

Pytanie dotyczy zarówno odpowiedzialności za zobowiązania cywilnoprawne, o której mowa w Kodeksie spółek handlowych, jak i odpowiedzialności za zaległości publicznoprawne, która regulowana jest przez przepisy Ordynacji podatkowej oraz ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. W odniesieniu do likwidatorów w spółkach z o.o. kwestie te zostały w wymienionych ustawach na nowo uregulowane od 1 stycznia 2016 r., tj. od dnia wejścia w życie ustawy Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2015 r. poz. 978 ze zm.).

W stanie prawnym obowiązującym przed tą datą Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 28 stycznia 2010 r., sygn. akt III CZP 91/09, stwierdził, że odpowiedzialność przewidzianą w art. 299 K.s.h. (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.) ponosi także likwidator spółki z o.o. Choć likwidatorzy nie są wymienieni w art. 299 K.s.h., to art. 280 K.s.h. nakazuje stosować do nich przepisy dotyczące członków zarządu, chyba że przepisy rozdziału o rozwiązaniu i likwidacji spółki stanowią inaczej. Wśród nich brak jednak regulacji wprost wyłączającej odpowiedzialność. Sąd wskazał, że ustawowe zadania likwidatorów i członków zarządu, pokazujące daleko sięgające zbieżności, nie uzasadniają rozdzielania istoty ich odpowiedzialności wobec wierzycieli spółki. Poza tym co do zasady likwidatorami zostają członkowie zarządu (por. art. 276 § K.s.h.).

Od 1 stycznia 2016 r. zaczął obowiązywać art. 299¹ K.s.h., zgodnie z którym do likwidatorów spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, przepis art. 299 stosuje się odpowiednio. Oznacza to, że likwidator ustanowiony przez wspólników albo inny uprawniony podmiot ponosi odpowiedzialność za zobowiązania spółki na podstawie art. 299 K.s.h. na takich samych zasadach jak członek zarządu.

Również od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowy art. 116b Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 ze zm.), który przewiduje, że likwidatorzy spółki, z wyjątkiem likwidatorów ustanowionych przez sąd, odpowiadają za zaległości podatkowe spółki powstałe w czasie likwidacji. Do ich odpowiedzialności stosuje się art. 116 i 116a Ordynacji podatkowej regulujące zasady odpowiedzialności członków zarządu za zaległości podatkowe. Przepisy te, z mocy odesłania zawartego w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, mają również zastosowanie do odpowiedzialności za zaległości składkowe spółki. Choć art. 116b Ordynacji podatkowej stanowi o odpowiedzialności za zaległości powstałe w czasie likwidacji, to art. 454 Prawa restrukturyzacyjnego wyłącza tę odpowiedzialność w zakresie zaległości podatkowych oraz zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, które powstały przed dniem wejścia w życie tej ustawy (czyli przed 1 stycznia 2016 r.).

Warto podkreślić, że art. 299¹ K.s.h. oraz art. 116b Ordynacji podatkowej odnoszą się tylko do likwidatorów powołanych przez wspólników albo inny podmiot uprawniony zgodnie z umową spółki. Odpowiedzialności za zobowiązania i zaległości nie ponosi natomiast likwidator ustanowiony przez sąd.