Możliwość pozostawienia wypracowanego zysku w spółce jawnej i skutki w PCC

Prowadzimy działalność w ramach spółki jawnej. Rozważamy pozostawienie wypracowanego przez spółkę zysku z przeznaczeniem na kapitał zapasowy. Czy od takiej czynności trzeba będzie zapłacić PCC?

Przepisy K.s.h. poświęcone spółce jawnej nie regulują szczegółowo zasad podziału zysku czy wypłat dla wspólników. Wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Wynika tak z art. 52 § 1 K.s.h. (Dz. U. z 2020 r. poz. 1526). Jednakże regulacje kodeksowe mają zastosowanie w spółce, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 37 K.s.h.).

Przepisy K.s.h. nie regulują też kwestii przeznaczenia zysku na kapitał zapasowy. Zależnie zatem od woli wspólników wypracowany zysk może być przeznaczony na kapitał zapasowy. Podjęcie takiej decyzji oznacza, że środki te należą już do spółki. Nie należą one zatem do wspólników. Wygasa w tym zakresie ich roszczenie o wypłatę zysku. Jest to istotne, gdyż wspólnik spółki jawnej (indywidualnie) może dochodzić wypłaty zysku od spółki, wówczas gdy został wypracowany. W spółce jawnej do wypłaty udziału w zysku nie jest niezbędne podjęcie przez wspólników uchwały o przeznaczeniu zysku do wypłaty. Natomiast pozostawienie zysku w spółce na kapitale zapasowym powoduje, że jest on podzielony (są to już środki pochodzące z zysku, a nie zysk niepobrany, pozostawiony w spółce na koncie 82 "Rozliczenie wyniku finansowego"). Przy tym nie oznacza to, że wspólnicy zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadami podejmowania decyzji (a nie indywidualnie w oparciu o art. 52 K.s.h.) nie będą mogli w przyszłości podjąć decyzji o ich wypłacie.

Przechodząc do skutków w PCC pozostawienia wypracowanego przez spółkę jawną zysku na jej kapitale zapasowym, istotne jest w szczególności to, czy czynność tę można zakwalifikować jako zmianę umowy spółki powodującą podwyższenie podstawy opodatkowania PCC podlegającą temu podatkowi (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. k i pkt 2 ustawy o PCC - Dz. U. z 2020 r. poz. 815 ze zm.). W przypadku umowy spółki osobowej (w tym m.in. jawnej) za zmianę umowy uważa się wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki, pożyczkę udzieloną spółce przez wspólnika, dopłaty oraz oddanie przez wspólnika spółce rzeczy lub praw majątkowych do nieodpłatnego używania (art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC).

Organy podatkowe w interpretacjach indywidualnych z ostatnich lat przyjmują, że nie ma konieczności rozliczenia PCC w sytuacji przekazania zysku na kapitał zapasowy spółki osobowej (jawnej, komandytowej), gdy wspólnicy uwzględniają stanowisko zaprezentowane przez NSA w wyroku z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt II FSK 2834/14 (patrz ramka). Ważne jest zatem, aby wspólnicy wskazali (np. w uchwale w sprawie podziału zysku), że przekazanie zysku na kapitał zapasowy nie wiąże się z wniesieniem ani podwyższeniem wkładów przez wspólników spółki. Nie jest też przez nich traktowane jako pożyczka udzielona przez wspólników spółce, dopłata, depozyt nieprawidłowy ani jako oddanie spółce przez wspólników środków finansowych do nieodpłatnego używania.

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 22 września 2020 r., nr 0111-KDIB4.4014.258.2020.1.BB, potwierdził spółce, której wspólnicy, przeznaczając zysk na kapitał zapasowy, zastosowali się do przytoczonych wytycznych, że uchwała wspólników o pozostawieniu części czy całości zysku w spółce, co do zasady, nie podlega PCC, chyba że z jej treści wynika, iż wspólnicy podjęli decyzję np. o przeznaczeniu go na powiększenie wysokości swoich wkładów (zob. też np. interpretacje indywidualne Dyrektora KIS: z dnia 8 sierpnia 2017 r., nr 0111-KDIB4.4014.171.2017.2.JKU, z dnia 9 października 2017 r., nr 0114-KDIP3-2.4014.112.2017.1.AK1, z dnia 3 stycznia 2018 r., nr 0111-KDIB4.4014.378.2017.1.MCZ, z dnia 5 grudnia 2018 r., nr 0111-KDIB4.4014.414.2018.2.AD, z dnia 2 stycznia 201 9 r., nr 0111-KDIB4.4014.418.2018.2.MD).

Przeznaczając i przenosząc w całości podzielony zysk brutto za 2012 r. na kapitał zapasowy, który w przypadku spółek osobowych nie jest obowiązkowy, podatnicy winni w sposób wyraźny, jednoznaczny, wskazać jego przeznaczenie. Tym bardziej, że istnieje realne podobieństwo pomiędzy przeniesieniem podzielonego zysku przez wspólników a pożyczką, która to czynność podlega PCC (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o PCC), czy też nieodpłatnym świadczeniem wspólników na rzecz spółki, która to czynność mieści się w definicji "zamiany umowy" (art. 1 ust. 3 pkt 1 ustawy o PCC). Natomiast nie znajduje uzasadnienia w przedstawionym do oceny materiale dowodowym twierdzenie, że przekazany spółce przez wspólników zysk brutto na kapitał zapasowy stanowi w rzeczywistości podwyższenie wkładów, których wartość powoduje zwiększenie majątku spółki.

Z wyroku NSA z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt II FSK 2834/14