Zbycie udziału w spółce jawnej bez obowiązku spółki rozliczenia ze wspólnikiem

W naszej spółce jawnej doszło do zamiany wspólnika z dniem 1 stycznia 2021 r. Stało się to na podstawie umowy zawartej między byłym już wspólnikiem a osobą, która wstąpiła do spółki. W związku z tym zmieniono nazwę spółki. Zgłosiliśmy zmiany do urzędu skarbowego, CRBR i KRS. Przyjęliśmy też, że spółka w takich okolicznościach nie ma obowiązku rozliczenia się z byłym wspólnikiem. Czy prawidłowo?

TAK. Możliwość zbycia ogółu praw i obowiązków wspólnika handlowej spółki osobowej, w tym jawnej, reguluje art. 10 K.s.h. Spełnienie warunków w nim przewidzianych umożliwia zbywcy i nabywcy zawarcie umowy, na podstawie której dojdzie do zbycia udziału spółkowego. Nabywca udziału wstąpi, co do zasady, w sytuację prawną zbywcy. Spółka nie jest stroną tej umowy.

Natomiast kwestie związane z wystąpieniem wspólnika reguluje art. 61 K.s.h. Jeśli pomimo wystąpienia wspólnika spółka będzie kontynuowana (art. 58 § 1 pkt 5 i art. 67 K.s.h.), rozliczenia pomiędzy spółką a występującym wspólnikiem mogą odbyć się na zasadach ustalonych przez wspólników albo zgodnie z regulacjami kodeksowymi zawartymi w art. 65 K.s.h. Według zasad kodeksowych w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki.

Należy zatem odróżnić czynność zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce od czynności wystąpienia ze spółki. Wystąpienie wspólnika spółki jawnej z tej spółki nie jest na gruncie przepisów K.s.h. tym samym co zbycie przez wspólnika takiej spółki ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w takiej spółce na rzecz osoby trzeciej. Na skutek przeniesienia ogółu praw i obowiązków wynikających z udziału w takiej spółce na osobę trzecią wchodzi ona w prawa dotychczasowego wspólnika. Potwierdził to NSA w wyroku z dnia 13 października 2020 r., sygn. akt II FSK 1614/18. Wskazał też, że zbycie ogółu praw i obowiązków przez wspólnika spółki osobowej prawa handlowego może mieć charakter odpłatny lub nieodpłatny. Jeśli ma charakter odpłatny, to rozliczenie następuje między zbywającym a nabywcą, a nie między wspólnikiem występującym a spółką, jak ma to miejsce w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki jawnej.

Nowe grono wspólników nie kończy dotychczasowego bytu spółki, nie wpływa na fakt prowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Spółka jawna jest bowiem podmiotem odrębnym od wspólników tej spółki i zmiany w składzie tych wspólników nie sprawiają, że spółka ta staje się innym podmiotem niż przed taką zmianą (por. wyrok NSA z dnia 28 lipca 2020 r., sygn. akt II GSK 4342/17).