Usługi wspólników dla spółki partnerskiej i jawnej

Według rozwiązań wynikających z Kodeksu spółek handlowych sposobem na czerpanie przez wspólników korzyści z uczestnictwa w spółce partnerskiej albo jawnej jest podział zysku oraz wypłata odsetek od udziału kapitałowego. Takie rozwiązanie w praktyce nie sprawdza się w szczególności w przypadkach, gdy wspólnicy indywidualnie pracują dla spółki i chcieliby uzyskiwać środki w kwotach proporcjonalnych do ilości wykonywanej przez nich pracy.

W niedużych spółkach handlowych, w szczególności o charakterze rodzinnym, sposobem na czerpanie dochodów przez wspólników z działalności prowadzonej przez spółkę często jest zatrudnienie ich przez spółkę na podstawie umowy o pracę albo stosunku cywilnoprawnego. Takie rozwiązanie jest również możliwe w przypadku osobowych spółek handlowych, w tym spółek jawnych oraz partnerskich.

W przypadku spółek partnerskich wspólnikom często zależy, aby ich przychód z działalności był powiązany z przychodem uzyskiwanym przez spółkę dzięki obsłużeniu klienta przez danego partnera. Taki model wynagradzania sprawdza się przede wszystkim w przypadku spółek partnerskich prowadzonych przez osoby wykonujące zawody inżynierskie (np. architekci), związane z ochroną zdrowia (np. lekarze) czy ze stosowaniem prawa (np. notariusze). Kluczem do jego zastosowania jest zawarcie odpowiednich umów o współpracę pomiędzy wspólnikami a spółką.

Umowa ze wspólnikiem

Umowa wspólnika (partnera) o współpracy ze spółką powinna dotyczyć świadczenia usług związanych z obsługą kontrahentów spółki. Przykładowo w spółce partnerskiej architektów zlecenia będzie przyjmować sama spółka i to ona będzie otrzymywać wynagrodzenie za wykonane usługi. Pracę w postaci przygotowania projektów albo innych dzieł będzie natomiast wykonywać konkretny architekt. Umowa o współpracy między nim a spółką może przewidywać wynagrodzenie za godzinę rozliczonej pracy, albo jako procentową wartość obsłużonego kontraktu spółki. Taka umowa nie może dotyczyć wykonywania obowiązków polegających na prowadzeniu spraw i reprezentacji spółki. Te bowiem wspólnicy (partnerzy) powinni wykonywać z samej racji uczestnictwa w spółce.

Zawierając umowę pomiędzy spółką jawną czy partnerską nieposiadającą zarządu a wspólnikiem takiej spółki należy pamiętać o szczególnych zasadach reprezentacji. Ze stanowiska wypracowanego w orzecznictwie wynika, że przy umowie ze wspólnikiem spółkę jawną powinien reprezentować inny wspólnik. W razie reprezentacji łącznej spółka powinna być reprezentowana przez innych wspólników (o ile jest to możliwe). Niedopuszczalna jest natomiast sytuacja, gdy ta sama osoba złoży pod umową podpisy za siebie oraz za spółkę. Te zasady dotyczą również spółki partnerskiej.

Rachunki wspólników w koszty

Omówione rozwiązanie nie jest niekorzystne ze względów podatkowych. W szczególności w takim przypadku nie ma podstaw do zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof. Z przepisu tego wynika, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów m.in. wartości własnej pracy podatnika.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidualnej interpretacji z dnia 8 stycznia 2018 r., nr 0114-KDIP3-1.4011.469.2017.1.EC, stwierdził, że przepis ten nie odnosi się do sytuacji, gdy wspólnik wykonuje usługi w oparciu o stosunek prawny (umowę o współpracy) łączący dwa odrębne podmioty gospodarcze - wspólnika jako osobę prowadzącą indywidualną działalność gospodarczą oraz spółkę. Dlatego też, zdaniem Dyrektora KIS, wykonywanie usług w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie może być uznane za pracę własną w rozumieniu przepisu art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof.

Powstała w interpretacji wątpliwość bierze się stąd, że osobowa spółka handlowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego. Przychody i koszty z działalności spółki są traktowane jako przychody i koszty z pozarolniczej działalności gospodarczej jej wspólników w udziałach odpowiadających do udziału w zysku wynikającego z umowy spółki (art. 5b ust. 2 i art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o pdof). W związku z tym na wysokość dochodu bądź straty wspólnika będzie wpływała wysokość wynagrodzenia za usługi świadczone na rzecz spółki na podstawie umowy traktowanej jako przychód, ale również wynik finansowy spółki współkształtowany m.in. przez wartość tego wynagrodzenia będącego z punktu widzenia spółki kosztem uzyskania przychodu.

Bez odsetek od udziału kapitałowego

Wspólnikom spółek jawnych i partnerskich zaleca się wyłączenie w postanowieniach umowy spółki ich prawa do otrzymania odsetek od udziału kapitałowego. Chodzi tu o prawo żądania przez wspólnika corocznie wypłacenia odsetek w wysokość 5% od udziału kapitałowego, nawet wówczas, gdy spółka poniesie stratę (art. 53 K.s.h.). Kapitał udziałowy wspólnika początkowo odpowiada wartości wniesionego wkładu, a następnie jest powiększany o wypracowany zysk czy pomniejszany o stratę. Wypłata zysku czy odsetek również wpływa na zmniejszenie udziału kapitałowego.

Mechanizm wypłacania odsetek od udziału ma stanowić formę wynagrodzenia za uczestnictwo w spółce. W istocie jednak może wpływać dewastująco na finanse spółki i relacje pomiędzy wspólnikami. Dlatego też w umowie spółki warto postanowić, że wspólnikom nie będą przysługiwać odsetki od udziału kapitałowego.

W kontekście art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof wskazać należy, że wykonywanie wskazanych we wniosku usług doradztwa podatkowego następować będzie w oparciu o stosunek prawny łączący dwa odrębne podmioty gospodarcze: wnioskodawcę jako przedsiębiorcę prowadzącego indywidualną działalność gospodarczą oraz spółkę. W związku z tym nie znajdzie zastosowania art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o pdof, gdyż wykonywanie usług w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej nie jest pracą własną w rozumieniu tego przepisu.

Z interpretacji indywidualnej Dyrektora IS w Warszawie z dnia 10 listopada 2015 r., nr IPPB1/4511-1074/15-2/ES

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.)

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387 ze zm.)