Reprezentacja spółki jawnej będącej pracodawcą

Funkcjonujemy w ramach spółki jawnej. Spółka się rozwija. Potrzebujemy pracowników. Chcemy ich zatrudnić na umowę o pracę. Kto będzie pracodawcą: spółka czy wspólnicy? Czy w umowach o pracę obowiązują ogólne zasady reprezentacji?

Pracodawcą będzie spółka. Kwestia ta nie budzi wątpliwości. Spółka jawna jest handlową spółką osobową. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1577) każdej takiej spółce przyznaje podmiotowość prawną. Spółka taka może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana (art. 8 § 1 K.s.h.). Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 26 września 2017 r., sygn. akt II UZ 51/17, scharakteryzował status prawny pracodawców, takich jak spółki jawne. SN odnosząc się do art. 8 K.s.h. wskazał, że spółki osobowe prawa handlowego są podmiotami prawa określonymi w art. 33¹ K.c. (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.). Są to jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, i do których stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych. Na podstawie organizacyjnego i majątkowego wyodrębnienia od wspólników, spółki (nie wspólnicy) prowadzą przedsiębiorstwo (pod własną firmą), zatem spółki, a nie wspólnicy, są przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.). One też są pracodawcami dla zatrudnionych pracowników i płatnikami składek na ich ubezpieczenia społeczne.

Odpowiadając na drugie pytanie wskazać należy, że K.s.h. normuje ogólne reguły reprezentacji spółki jawnej. Jednakże w przypadku czynności z zakresu prawa pracy uwzględnić trzeba także regulacje zawarte w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2018 r. poz. 108). Zgodnie z jego art. 3¹ § 1 za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. W świetle tej regulacji, jeżeli spółkę jawną - pracodawcę reprezentują wspólnicy, wówczas muszą oni działać zgodnie ze sposobem reprezentacji określonym w umowie spółki. Przy tym jednak art. 3¹ § 1 K.p. ma w stosowaniu pierwszeństwo przed przepisami K.s.h. Dlatego też poza wspólnikami czynności z zakresu prawa pracy może dokonywać też wyznaczona do tego osoba. Może być nią np. któryś ze wspólników, gdy umowa spółki ustanawia reprezentację łączną (wówczas wyłączona jest kodeksowa zasada, że każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę) lub inna osoba, np. zatrudniona w spółce kadrowa czy księgowa (zob. wyrok SN z dnia 11 kwietnia 2017 r., sygn. akt II PK 45/16).