Jaka spółka dla wykonujących wolne zawody?

Osoby wykonujące wybrane wolne zawody mogą wspólnie zakładać spółkę partnerską. Spółka partnerska to osobowa spółka handlowa konstrukcyjnie bardzo podobna do spółki jawnej. Atuty spółki partnerskiej w pewnych sytuacjach mogą jednak pokazywać swoją drugą, niekorzystną stronę. Dlatego wspólnicy powinni rozważyć czy zamiast spółki partnerskiej nie lepiej zdecydować się na częściej dokonywany wybór, jakim jest spółka jawna.

Wspólnicy i partnerzy

Partnerami w spółce partnerskiej mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w art. 88 Kodeksu spółek handlowych lub odrębnej ustawie. W art. 88 K.s.h. wymienione są zawody: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Poza tym psycholog może wykonywać prywatną praktykę m.in. w formie spółki partnerskiej. W ramach spółki partnerskiej partnerzy według K.s.h. mogą wykonywać jeden, dwa lub więcej zawodów. Utrata uprawnień oznacza utratę członkostwa w spółce najpóźniej z końcem roku obrotowego, w którym nastąpiło to zdarzenie (art. 100 K.s.h.) oraz konieczność przeprowadzenia rozliczeń z partnerem ustępującym ze spółki.

Przepisy Kodeksu o spółce jawnej nie stawiają żadnych wymogów co do podmiotów uczestniczących w spółce. Mogą więc w niej uczestniczyć również osoby wykonujące wolne zawody.

Pamiętać jednak należy, że niekiedy przepisy szczególne dopuszczają, aby w ramach spółki partnerskiej, a także jawnej partnerami/wspólnikami byli wyłącznie przedstawiciele wybranych zawodów pokrewnych (np. radcowie prawni, adwokaci, doradcy podatkowi, rzecznicy patentowi). Inne konfiguracje nie są dopuszczalne. W szczególności nie jest możliwe, aby partnerem pozostawała osoba inna niż fizyczna albo osoba nieposiadająca stosownych uprawnień zawodowych.

Jeżeli przepisy szczególne nie zawierają ograniczeń co do składu osobowego spółki, wówczas w spółce partnerskiej nie może być on tak swobodnie kształtowany jak w przypadku spółki jawnej. Okazuje się to wadą, gdy partnerzy chcą do spółki dopuścić osobę, która może do niej wnieść coś innego niż tylko uprawnienie do wykonywania zawodu.

Zindywidualizowana odpowiedzialność za długi

Najważniejszym atutem spółki partnerskiej jest możliwość zindywidualizowania odpowiedzialności poszczególnych partnerów za błędy popełnione w związku z wykonywaniem działalności zawodowej przez poszczególnych partnerów.

W przypadku spółki jawnej wspólnicy ponoszą subsydiarną, czyli uzupełniającą odpowiedzialność za zobowiązania spółki. Zasada ogólna wyrażona w art. 22 § 2 K.s.h. stanowi, że każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Subsydiarność odpowiedzialności wspólnika spółki jawnej polega na tym, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika dopiero w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Odpowiedzialność partnerów za zobowiązania spółki przedstawia się odmiennie. Art. 95 § 1 K.s.h. przewiduje, że partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Nie odpowiada również za zobowiązania spółki będące następstwem działań lub zaniechań osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Za pozostałe zobowiązania spółki (np. związane z dostawą mediów) partnerzy odpowiadają jednak tak jak wspólnicy spółki jawnej. Umowa spółki partnerskiej może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzi się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnicy spółki jawnej.

Wskazane reguły nie wyłączają jednak zasady subsydiarności. Oznacza to, że wierzyciel może zaspokajać się z majątku spółki niezależnie od tego, czy zobowiązanie powstało w związku z wykonywaniem zawodu przez jednego z partnerów, czy też nie. Kwestia ta ujawnia się dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna.

Trzeba jednak pamiętać, że wykonywanie prawie wszystkich zawodów wymienionych w art. 88 K.s.h. łączy się z obowiązkiem zawarcia umowy ubezpieczenia OC w zakresie prowadzonej działalności zawodowej. Jeśli ubezpieczenie obejmuje wykonywanie zawodu w dowolnej formie (w tym w ramach spółki jawnej, jak i partnerskiej), to indywidualizacja odpowiedzialności w tym drugim rodzaju spółki traci swój szczególny walor. Inaczej będzie, gdy ubezpieczenie nie obejmuje wykonywania zawodu w ramach spółki jawnej, a odnosi się do działalności wykonywanej w ramach spółki partnerskiej.

Zarząd zamiast partnerów

Spółka jawna jest reprezentowana przez jej wspólników. Prowadzą oni również jej sprawy. To samo dotyczy partnerów i ich roli w reprezentowaniu spółki partnerskiej i prowadzeniu jej spraw. Jeśli jednak partnerzy chcą się poświęcić tylko pracy związanej z wykonywaniem zawodu, mogą zdecydować się na powołanie w spółce zarządu. Niezbędne jest wówczas wcześniejsze wprowadzenie stosownych postanowień w umowie spółki. Do zarządu spółki partnerskiej odpowiednio stosuje się regulacje dotyczące zarządu w spółce z o.o. oraz odpowiedzialności ponoszonej przez jego członków (tj. art. 201-211 i 293-300 K.s.h.).

Z art. 89 K.s.h. wynika, że w sprawach nieuregulowanych wprost w Kodeksie do spółki partnerskiej stosuje się odpowiednio przepisy o spółce jawnej. Dlatego konstrukcja spółki partnerskiej jest bardzo zbliżona do ustroju spółki jawnej. W sprawach podatkowych i składkowych traktowane są one niemal identycznie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.)