Zbycie udziału w spółce a odpowiedzialność za długi

Jestem wspólnikiem spółki jawnej. Będę sprzedawał swój udział synowi drugiego ze wspólników. Czy po sprzedaży będę wolny od ewentualnej odpowiedzialności za długi spółki?

Za swoje długi odpowiada przede wszystkim spółka jawna. Dodatkowo każdy wspólnik solidarnie ze spółką i pozostałymi wspólnikami odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem (art. 22 § 2 K.s.h. - Dz. U. z 2017 r. poz. 1577). Istotne jest także to, że jest to odpowiedzialność subsydiarna. Jej zasady reguluje art. 31 K.s.h. Uzależnia on możliwość wszczęcia egzekucji z majątku wspólnika od jej bezskuteczności z majątku spółki. Odpowiedzialność wspólników powstaje z chwilą powstania zobowiązania spółki.

W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika (tzw. udziału spółkowego) na inną osobę zasady odpowiedzialności za długi spółki reguluje art. 10 § 3 K.s.h. Zgodnie z nim za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki. Wspólnik występujący ze spółki nie odpowiada za te zobowiązania, które powstały po dacie opuszczenia przez niego spółki (patrz orzeczenia w ramce). Istotna jest tu data przejścia ogółu praw i obowiązków wspólników. Jest nią dzień zawarcia umowy zbycia tego ogółu (np. sprzedaży czy darowizny), ewentualnie dzień wskazany w tej umowie.

W celu uniknięcia wątpliwości przy określaniu momentu, kiedy doszło do zbycia, warto rozważyć zachowanie formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi czy datą pewną. Czytelnik jako zbywca powinien zadbać o to, aby czynność poświadczenia daty/podpisów miała miejsce w dniu dokonania czynności prawnej. Gdy nastąpi później, pewną będzie jedynie data poświadczenia.

W przypadku spółek S24, które nie zmieniały umowy spółki poza systemem S24, możliwe jest przeprowadzenie transakcji przeniesienia ogółu praw i obowiązków w procedurze S24. Oświadczenia zbywcy i nabywcy wymagają w takiej sytuacji opatrzenia kwalifikowanym e-podpisem albo podpisem ePUAP (por. art. 10 § 4-5 i art. 4 § 1 pkt 15 K.s.h.). Jeżeli umowa zostanie skutecznie zawarta i zostanie złożony wniosek o wpis zmian do KRS poprzez system S24, to data dokonania zmian będzie pewna.

Przytoczone zasady dotyczą zobowiązań cywilnoprawnych. W odniesieniu do zaległości podatkowych (składkowych) przestrzegać należy przepisów Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.). Zgodnie z jej art. 115 § 2 zd. 1 były wspólnik może zostać pociągnięty do odpowiedzialności za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie, gdy był on wspólnikiem, a także zaległości z art. 52 oraz art. 52a Ordynacji podatkowej powstałe w czasie, gdy był on wspólnikiem. Pod pojęciem "byłego wspólnika" rozumieć należy każdego, kto wedle umowy spółki lub w świetle akt rejestrowych był jej wspólnikiem w określonym czasie, bez względu na to, w jakich okolicznościach być nim przestał (por. wyrok NSA z dnia 15 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1115/12). Nie ma wątpliwości, że o byłym wspólniku można mówić m.in. w sytuacji zbycia udziału spółkowego.

Chwila przeniesienia ogółu praw i obowiązków wyznacza horyzont czasowy odpowiedzialności wspólnika występującego ze spółki, który nie podnosi odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po tej dacie.

Z wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 lipca 2017 r., sygn. akt III Ca 297/17

Brak jest jakiejkolwiek podstawy prawnej do przyjęcia odpowiedzialności byłego już wspólnika spółki jawnej za zobowiązanie powstałe w okresie, gdy przestał on już być wspólnikiem.

Z wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 13 listopada 2015 r., sygn. akt I ACa 1059/15